बारह खड़ी – Barah khadi in Hindi | 12 Khadi in Hindi PDF

नमस्तें दोस्तों, स्वागत है आपका the enotes के एक नए आर्टिकल में, इस आर्टिकल में बारह खड़ी (Barah khadi in Hindi, 12 khadi in Hindi PDF) दिया गया है, इससे पहले हमने इस साईट पर वर्णमाला तथा स्वर और व्यंजन पढ़ चुके हैं, तू चलिए विस्तार से पढ़ते हैं।

Barah khadi in Hindi

जब बच्चे वर्णमाला (स्वर और व्यंजन) पढ़ना-लिखना सिख लेते है तब उन्हें मात्राएँ सिखाई जाती है, मात्रा सिखाने के लिए सबसे उपयोगी बारह खड़ी को माना जाता है। 12 khadi कुछ और नहीं बल्कि हिन्दी वर्णमाला के स्वर से 12 मात्राओं को व्यंजन के साथ जोड़कर पढ़ा जाता है।

Barah khadi in Hindi – बारह खड़ी

जैसा कि हम सभी जानते हैं कि हिन्दी वर्णमाला में 13 स्वर होते है, लेकिन केवल 12 मात्राएँ होती है, (अ का कोई मात्रा नहीं होता है) , इन्हीं मात्राओं को व्यंजन के साथ जोड़कर बारह खड़ी बनती है, नीचे दिए गए उदाहरण से समझें-

स्वरमात्राउदाहरण
कोई मात्रा नहीकोई मात्रा नही
क + ा = का
िक + ि = कि
क + ी = की
क + ु = कु
क + ू = कू
क + ृ = कृ
क + े = के
क + ै = कै
क + ो = को
क + ौ = कौ

जैसा की आपने उदाहरण में देखा कि बारह खड़ी कुछ और नहीं बल्कि हिन्दी व्याकरण में व्यंजन का स्वर की मात्राओं से जुड़ा एक नया रूप है। जैसे-व्यंजन ‘क’ पर ‘आ’ की मात्रा (ा) लगाकर ‘का’ बन गया है, ऐसे ही सभी मात्राओं को किसी वर्ण पर व्यवस्थित करने से उनका समूह बारह खड़ी कहलाता है।

बारह खड़ी – Barah khadi in Hindi

अंअ:
ि
काकिकीकुकूकृकेकैकोकौकंक:
खाखिखीखुखूखृखेखैखोखौखंखः
गागिगीगुगूगृगेगैगोगौगंगः
घाघिघीघुघूघृघेघैघोघौघंघः
चाचिचीचुचूचृचेचैचोचौचंच:
छाछिछीछुछूछृछेछैछोछौछंछ:
जाजिजीजुजूजृजेजैजोजौजंज:
झाझिझीझुझूझृझेझैझोझौझंझः
टाटिटीटुटूटृटेटैटोटौटंट:
ठाठिठीठुठूठृठेठैठोठौठंठः
डाडिडीडुडूडृडेडैडोडौडंडः
ढाढिढीढुढूढृढेढैढोढौढंढः
तातितीतुतूतृतेतैतोतौतंतः
थाथिथीथुथूथृथेथैथोथौथंथः
दादिदीदुदूदृदेदैदोदौदंद :
धाधिधीधुधूधृधेधैधोधौधंध :
नानिनीनुनूनृनेनैनोनैनंन :
पापिपीपुपूपृपेपैपोपौपंप :
फाफिफीफुफूफृफेफैफोफौफंफ :
बाबिबीबुबूबृबेबैबोबौबंब:
भाभिभीभुभूभृभेभैभोभैभंभ :
मामिमीमुमूमृमेमैमोमौमंम :
यायियीयुयूयृयेयैयोयौयंय :
रारिरीरुरूरृरेरैरोरौरंर :
लालिलीलुलूलृलेलैलोलौलंल :
वाविवीवुवूवृवेवैवोवौवंव :
शाशिशीशुशूशृशेशैशोशौशंश :
षाषिषीषुषूषृषेषैषोषौषंष :
सासिसीसुसूसृसेसैसोसौसंस :
हाहिहीहुहूह्रहेहैहोहौहंह :
क्षक्षाक्षिक्षीक्षुक्षूक्षृक्षेक्षैक्षोक्षोक्षंक्ष :
त्रत्रात्रित्रीत्रुत्रूत्रृत्रेत्रैत्रोत्रौत्रंत्र :
ज्ञज्ञाज्ञिज्ञीज्ञुज्ञूज्ञृज्ञेज्ञैज्ञोज्ञौज्ञंज्ञ :
 
Barah khaadi in Hindi PDF - बारह खड़ी

क से ज्ञ तक 12 खड़ी – Barah khadi in Hindi & English

क-K
का-KA
कि-KI
की-KEE
कु-KU
कू-KOO
कृ-KRI
के-KEE
कै-KAI
को-KO
कौ-KAU
कं-KAN
कः-KAH

ख-KH
खा-KHA
खि-KHI
खी-KHEE
खु-KHU
खू-KHOO
खे-KHE
खै-KHAI
खो-KHO
खौ-KHAU
खं-KHAN
खः-KHAH

ग-G
गा-Ga
गि-Gi
गी-Gee
गु-Gu
गू-Goo
गे-Gee
गै-Gai
गो-Go
गौ-Gau
गं-Gan
गः-Gah

घ-Gh
घा-Gha
घि-Ghi
घी-Ghee
घु-Ghu
घू-Ghoo
घे-Ghee
घै-Ghai
घो-Gho
घौ-Ghau
घं-Ghan
घः-Ghah

च-Ch
चा-Cha
चि-Chi
ची-Chee
चु-Chu
चू-Choo
चे-Chee
चै-Chai
चो-Cho
चौ-Chau
चं-Chan
चः-Chah

छ-Chh
छा-Chha
छि-Chhi
छी-Chhee
छु-Chhu
छू-Chhoo
छे-Chhee
छै-Chhai
छो-Chho
छौ-Chhau
छं-Chhan
छः-Chhah

ज-J
जा-Ja
जि-Ji
जी-Jee
जु-Ju
जू-Joo
जे-Jee
जै-Jai
जो-Jo
जौ-Jau
जं-Jan
जः-Jah

झ-Jh
झा-Jha
झि-Jhi
झी-Jhee
झु-Jhu
झू-Jhoo
झे-Jhee
झै-Jhai
झो-Jho
झौ-Jhau
झं-Jhan
झः-Jhah

ट-T
टा-Ta
टि-Ti
टी-Tee
टु-Tu
टू-Too
टे-Tee
टै-Tai
टो-To
टौ-Tau
टं-Tan
टः-Tah

ड-D
डा-Da
डि-Di
डी-Dee
डु-Du
डू-Doo
डे-Dee
डै-Dai
डो-Do
डौ-Dau
डं-Dan
डः-Dah

ढ-Dh
ढा-Dha
ढि-Dhi
ढी-Dhee
ढु-Dhu
ढू-Dhoo
ढे-Dhee
ढै-Dhai
ढो-Dho
ढौ-Dhau
ढं-Dhan
ढः-Dhah

ण-N
णा-Na
णि-Ni
णी-Nee
णु-Nu
णू-Noo
णे-Nee
णै-Nai
णो-No
णौ-Nau
णं-Nan
णः-Nah

त-T
ता-Ta
ति-Ti
ती-Tee
तु-Tu
तू-Too
ते-Tee
तै-Tai
तो-To
तौ-Tau
तं-Tan
तः-Tah

थ-Th
था-Tha
थि-Thi
थी-Thee
थु-Thu
थू-Thoo
थे-Thee
थै-Thai
थो-Tho
थौ-Thau
थं-Than
थः-Thah

द-D
दा-Da
दि-Di
दी-Dee
दु-Du
दू-Doo
दे-Dee
दै-Dai
दो-Do
दौ-Dau
दं-Dan
दः-Dah

ध-Dh
धा-Dha
धि-Dhi
धी-Dhee
धु-Dhu
धू-Dhoo
धे-Dhee
धै-Dhai
धो-Dho
धौ-Dhau
धं-Dhan
धः-Dhah

न-N
ना-Na
नि-Ni
नी-Nee
नु-Nu
नू-Noo
ने-Nee
नै-Nai
नो-No
नौ-Nau
नं-Nan
नः-Nah

प-P
पा-Pa
पि-Pi
पी-Pee
पु-Pu
पू-Poo
पे-Pee
पै-Pai
पो-Po
पौ-Pau
पं-Pan
पः-Pah

फ-Ph
फा-Pha
फि-Phi
फी-Phee
फु-Phu
फू-Phoo
फे-Phee
फै-Phai
फो-Pho
फौ-Phau
फं-Phan
फः-Phah

ब-B
बा-Ba
बि-Bi
बी-Bee
बु-Bu
बू-Boo
बे-Bee
बै-Bai
बो-Bo
बौ-Bau
बं-Ban
बः-Bah

भ-Bh
भा-Bha
भि-Bhi
भी-Bhee
भु-Bhu
भू-Bhoo
भे-Bhee
भै-Bhai
भो-Bho
भौ-Bhau
भं-Bhan
भः-Bhah

म-M
मा-Ma
मि-Mi
मी-Mee
मु-Mu
मू-Moo
मे-Mee
मै-Mai
मो-Mo
मौ-Mau
मं-Man
मः-Mah

य-Y
या-Ya
यि-Yi
यी-Yee
यु-Yu
यू-Yoo
ये-Yee
यै-Yai
यो-Yo
यौ-Yau
यं-Yan
यः-Yah

र-R
रा-Ra
रि-Ri
री-Ree
रु-Ru
रू-Roo
रे-Ree
रै-Rai
रो-Ro
रौ-Rau
रं-Ran
रः-Rah

ल-L
ला-La
लि-Li
ली-Lee
लु-Lu
लू-Loo
ले-Lee
लै-Lai
लो-Lo
लौ-Lau
लं-Lan
लः-Lah

व-V
वा-Va
वि-Vi
वी-Vee
वु-Vu
वू-Voo
वे-Vee
वै-Vai
वो-Vo
वौ-Vau
वं-Van
वः-Vah

श-Sh
शा-Sha
शि-Shi
शी-Shee
शु-Shu
शू-Shoo
शे-Shee
शै-Shai
शो-Sho
शौ-Shau
शं-Shan
शः-Shah

ष-Sh
षा-Sha
षि-Shi
षी-Shee
षु-Shu
षू-Shoo
षे-Shee
षै-Shai
षो-Sho
षौ-Shau
षं-Shan
षः-Shah

स-S
सा-Sa
सि-Si
सी-See
सु-Su
सू-Soo
से-See
सै-Sai
सो-So
सौ-Sau
सं-San
सः-Sah

ह-H
हा-Ha
हि-Hi
ही-Hee
हु-Hu
हू-Hoo
हे-Hee
है-Hai
हो-Ho
हौ-Hau
हं-Han
हः-Hah

क्ष-Ksh
क्षा-Ksha
क्षि-Kshi
क्षी-Kshee
क्षु-Kshu
क्षू-Kshoo
क्षे-Kshee
क्षै-Kshai
क्षो-Ksho
क्षौ-Kshau
क्षं-Kshan
क्षः-Kshah

त्र-Tra
त्रा-Traa
त्रि-Trai
त्री-Traee
त्रु-Trau
त्रू-Traoo
त्रे-Traee
त्रै-Traai
त्रो-Trao
त्रौ-Traau
त्रं-Traan
त्रः-Traah

ज्ञ-Gya
ज्ञा-Gya
ज्ञि-Gya
ज्ञी-Gya
ज्ञु-Gya
ज्ञू-Gya
ज्ञे-Gya
ज्ञै-Gya
ज्ञो-Gya
ज्ञौ-Gya
ज्ञं-Gya
ज्ञः-Gya

Learn Barah khadi in Hindi & English in Video

Conclusion:

इस आर्टिकल में आपने बारह खड़ी – Barah khadi in Hindi | 12 Khadi in Hindi PDF पढ़ा। हमें उम्मीद है कि आपको यह जानकारी आवश्य समझ आई होगी, इस लेख के बारे में अपने विचार आवश्य कमेंट करें। इसी तरह के और आर्टिकल पढ़ते रहने के लिए the eNotes के WhatsApp ब्रॉडकास्ट को सब्सक्राइब कीजिये।

Disclaimer

the eNotes रिसर्च के बाद जानकारी उपलब्ध कराता है, इस बीच पोस्ट पब्लिश करने में अगर कोई पॉइंट छुट गया हो, स्पेल्लिंग मिस्टेक हो, या फिर आप-आप कोई अन्य प्रश्न का उत्तर ढूढ़ रहें है तो उसे कमेंट बॉक्स में अवश्य बताएँ अथवा हमें theenotes.com@gmail. com पर मेल करें और अन्य लोगों का पढने के लिए the eNotes को टेलीग्राम पर फॉलो करें अथवा नीचे दिए गये सोशल मीडिया पर जुड़े।

Follow us on –

Whatsapp – https://wa.link/k3chge
FB Group – https://www.facebook.com/groups/1286996975046091/
FB Page – https://www.facebook.com/theeNotesOfficial
Youtube – https://www.youtube.com/channel/UCyiAHargB9UZz4tTzAAyeNA
Instagram – https://www.instagram.com/theenotes/
Share Chat – https://sharechat.com/profile/theenotes

Leave a Comment